Μεσογειακά Οικοσυστήματα και Φωτιά

Τα Μεσογειακά Οικοσυστήματα δεν βρίσκονται μόνο στη Μεσογειακή Λεκάνη, βρίσκονται και στο Βόρειο αλλά και στο Νότιο Ημισφαίριο ανάμεσα στις 30^ο με 45^ο.

Με λίγα λόγια βρίσκονται στην Καλιφόρνια και στη Μεσογειακή λεκάνη στο Β. Ημισφαίριο και στην Κεντρική Χιλή, στο Ακρωτήριο της Καλή Ελπίδας (Νότια Αφρική),στη Νότια και στη Νοτιοδυτική Αυστραλία στο Ν. Ημισφαίριο. Αυτά τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από ήπιους και βροχερούς χειμώνες και θερμά, ξηρά και ηλιόλουστα καλοκαίρια.

Από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των Μεσογειακών οικοσυστημάτων είναι οι συχνές φωτιές στην περίοδο του καλοκαιριού. Σε συνδυασμό με τα ξηρά καλοκαίρια έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει πολύ εύφλεκτο υλικό και οι φωτιές να παίρνουν τεράστιες διαστάσεις και να είναι επικίνδυνες.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα φυτά αυτών των οικοσυστημάτων να είναι αειθαλή και σκληρόφυλλα σε γενικές γραμμές και να αντέχουν στις συχνές πυρκαγιές. Προφανώς δεν υπάρχουν ακριβώς τα ίδια φυτά σε όλες τις περιοχές που χαρακτηρίζονται από Μεσογειακό κλίμα. Αυτό που είναι ίδιο είναι ότι όλα αυτά τα φυτά έχουν προσαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο σε αυτό το ιδιαίτερο και μοναδικό κλίμα.

Αυτό που θα αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο είναι οι διάφορες προσαρμογές που έχουν κάνει αυτά τα φυτά στην μορφολογία και στην λειτουργία τους για να αντιμετωπίσουν τις φωτιές και αν οι αναδασώσεις σε αυτά τα οικοσυστήματα πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν πανάκεια ανεξαρτήτως των ιδιαιτεροτήτων του κάθε συστήματος.

 Πυρογενή σπέρματα (σπόροι)

Το περίβλημα αυτών των σπόρων είναι τόσο σκληρό, που δεν επιτρέπει την βλάστηση του φυτού αν δεν υπάρξει φωτιά η οποία ευνοεί την διάρρηξή του. Δηλαδή πολλοί σπόροι τέτοιων φρυγάνων και κωνοφόρων πρέπει να περάσουν από ένα θερμικό σοκ για να φυτρώσουν.

Αναβλάστηση καμένων ατόμων

Πολλά είδη σκληρόφυλλων και αείφυλλων φυτών παρουσιάζουν την ικανότητα αναβλάστησης. Παρατηρείται σε οφθαλμούς που βρίσκονται πάνω στον κατεστραμμένο βλαστό και σε ένα βάθος εδάφους τέτοιο ώστε να προστατεύονται από τις θερμοκρασίες της φωτιάς. Τα αναβλαστημένα φυτά αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και μπορούν να αναπαραχθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Γεώφυτα

Τα γεώφυτα είναι ένας συγκεκριμένος τύπος φυτών (τέτοια είναι το κυκλάμινο και ο κρόκος),τα οποία έχουν ένα μεγάλο οφθαλμό κάτω από το έδαφος(προσφέρει προστασία από τις μεγάλες θερμοκρασίες) στον οποίο είναι ίδη σχηματισμένο το φυτό και έτσι με τις πρώτες βροχές της άνοιξης ρουφάει νερό και αναπτύσσεται πολύ γρήγορα

Από όλους αυτούς τους μηχανισμούς καταλαβαίνουμε ότι τα μεσογειακά οικοσυστήματα μπορούν να ξεπεράσουν πολύ γρήγορα μια τέτοια καταστροφή και ότι οι αναδασώσεις σε αρκετές περιπτώσεις είναι ανούσιες και μερικές φορές κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό . Η αναδάσωση είναι μια διαδικασία η οποία προϋποθέτει μια περιβαλλοντική έρευνα που θα εξετάσει τις ιδιαιτερότητες του κάθε συστήματος και θα ζυγίσει τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα που θα έχει μια τέτοια ενέργεια στο εκάστοτε σύστημα

Το σίγουρο είναι ότι όσο μεγάλη καταστροφή και να κάνει μια πυρκαγιά, το τοπίο θα πρασινίσει ξανά και χωρίς την δικιά μας συμμετοχή!!!!

Πηγές:         

1. Γενική Βοτανική, Η μορφολογία, η Ανατομία και η Φυσιολογία των Ανώτερων Φυτών Γ. Αιβαλιώτης, Γ. Καραμπουνιώτης, Κ. Φασέας  ISBN 960-8002-34-6 
2.  Διαλέξεις Χερσαίων Οικοσυστημάτων καθ. Ακριώτης Τριαντάφυλλος Επίκουρος Καθηγητής Τομέα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων, Διευθυντής Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών